Tarımsal sektör modelleri

 

Tarımsal sektör modelleri kısmi denge modelleridir, ancak kısmi denge çoklu-piyasa (veya çoklu-ürün) modellerinin aksine, genellikle doğrusal olmayan matematiksel optimizasyon modeli kurgusu içinde çapraz etkilere sahip farklı üretim teknolojilerini içerirler. Kısmi denge çoklu-piyasa (veya çoklu-ürün) modelleri ise genellikle basit talep ve arz eğrilerinin tahmin edilen parametrelerine dayanır.

Bauer ve Henrichsmeyer (1989, s.4)’e göre, bir modeli “sektör modeli” olarak etiketlemek için asgari gereklilik, ülkenin tarım sektöründeki en azından tüm önemli ürünleri kapsamasıdır. Bu çerçevede, örneğin sadece süt ve ilgili ürünlere odaklanan bir “süt modeli” kısmi ürün piyasa modeli olarak sınıflandırılmalıdır.

Bir tarımsal sektör modelinin temel özelliklerinden biri, çok çıktılı ve çok girdili olmasıdır ve bu, tarım sektörü içinde çeşitli karşılıklı bağımlılıkları resmeder. Bir sektör modeli arz, talep, fiyat belirleme, faktör girdisi ve tarımsal gelir arasındaki karşılıklı ilişkileri içermelidir. Karmaşıklığı temel olarak bu karşılıklı bağımlılıkların yapısal kurulumuna bağlıdır. Kısmi çoklu-piyasa modelleriyle karşılaştırıldığında, bu karşılıklı ilişkileri içeren bir sektör modeli, daha kapsamlı bir sektörel politika etki analizine izin verir. Bu çerçevede, kapsamlı bir sektör modeli, uzmanlaşmış tarımsal ve ekonomik disiplinlerin bilgi ve yaklaşımlarını bütünleştiren çok disiplinli bir araştırma yaklaşımı olarak görülmelidir. Bir sektör modeli, tarım sektörünün gerçek durumunu temsil etmeli ve ilgili verilerin mevcudiyetine bağlı olarak sektörün ana özelliklerini mümkün olduğunca ayrıntılı bir şekilde içermelidir. Daha önce belirtildiği gibi, bu pozitif (veya tanımlayıcı) yaklaşım olarak bilinir: model, politikalardaki ve kaynak donanımlarındaki değişikliklerin potansiyel etkilerini vermelidir.

Bir sektör modeli kullanan politika etki analizi birkaç adım gerektirir. Önce sektör modeli temel yıl (veya seçilen bir periyodun ortalaması) verilerine göre kalibre edilir. Kalibrasyon sürecinde eksik parametrelerin değerleri elde edilir. Modelin çözümünün bu aşamada temel yıl verilerini replike etmesi beklenmektedir. Ardından, beklenen politika değişiklikleri modele empoze edilir. Politika parametrelerindeki bu değişiklikler göz önüne alındığında, model tekrar çalıştırılır ve modelin içsel değişkenleri için yeni bir dizi değer elde edilir. Model pozitif (tanımlayıcı) bir yapıya sahip olduğu için bu yeni değerler, dayatılan politika değişikliğine sektörün tepkisini verecektir. Yeni değerler, temel yıl senaryosuyla karşılaştırılarak karşılaştırmalı bir statik analiz elde edilir.

Tarım sektörü modelleri tarafından ele alınabilecek politika konularına örnek olarak şunlar verilebilir: (1) ticaret ve bölgesel entegrasyon politikalarının (AB ve DTÖ), (2) belirli ürün veya girdilere yönelik yerel tarımsal destek politikalarının, (3) doğrudan gelir transferlerinin ve (4) altyapı politikalarının; (a) tarımsal üretim, (b) girdi talebi, (c) tarımsal fiyatlar, (d) tarımsal ürün ithalatı ve ihracatı, (e) arazi kullanımı, (f) tüketici refahı, (g) üretici refahı, (h) genel ekonomik refah, (i) kendi kendine yeterlilik derecesi ve (j) devlet bütçesi vb  üzerindeki etkilerinin incelenmesi.